Kiên quyết xử lý 3 “điểm nóng”

Phường Phong Khê (TP. Bắc Ninh), xã Văn Môn (huyện Yên Phong) và xã Phú Lâm (huyện Tiên Du) được coi là 3 “điểm nóng” về ô nhiễm môi trường trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh. Đây là những nơi tập trung nhiều làng nghề, như: Làng nghề giấy Phong Khê, làng tái chế nhôm Mẫn Xá, làng nghề giấy Phú Lâm.

Riêng phường Phong Khê có 195 cơ sở sản xuất giấy thương phẩm nằm trong khu dân cư; 130 cơ sở sản xuất nằm trong cụm công nghiệp. Từ năm 2022 trở về trước, tình trạng ô nhiễm nước thải, khí thải do các cơ sở sản xuất, tái chế giấy ở đây đã trở thành vấn nạn.

Các cơ sở trong Cụm công nghiệp làng nghề Mẫn Xá tự phá dỡ lò đốt. Ảnh Bacninh.gov.vn

Để giải quyết vấn đề này, tỉnh Bắc Ninh đã triển khai Đề án tổng thể bảo vệ môi trường giai đoạn 2019 – 2025, theo đó, yêu cầu tất cả cơ sở tại phường Phong Khê phải sử dụng hơi thương phẩm, xây dựng hệ thống xử lý nước thải tuần hoàn, nghiêm cấm xả thải ra môi trường. Thế nhưng, nhiều cơ sở vì lợi ích kinh tế vẫn cố tình vi phạm với rất nhiều thủ đoạn tinh vi.

Cùng với làng giấy Phong Khê, nguồn nước thải ở Cụm công nghiệp Phú Lâm đã được cơ quan chức năng xác định là nguồn gây ô nhiễm chính “bức tử” sông Ngũ Huyện Khê, nơi đầu nguồn sông Cầu.

Còn xã Văn Môn nổi tiếng với làng tái chế nhôm Mẫn Xá lớn ở miền Bắc. Trước đây, với hàng trăm lò cô đúc nhôm hoạt động ngày đêm, làng nghề Mẫn Xá thường xuyên chìm trong khói bụi. Nhiều năm qua, cuộc sống của người dân ở những làng nghề này trở nên ngột ngạt vì không khí ô nhiễm, môi trường ô nhiễm.

Đáng nói, tại làng tái chế nhôm ở thời điểm trước tháng 10/2024, mặc dù chính quyền địa phương đã tuyên truyền, nhắc nhở, thậm chí xử phạt các trường hợp vi phạm trong lĩnh vực bảo vệ môi trường, thế nhưng, hầu hết cơ sở tại đây vẫn không chấp hành.

Hệ luỵ từ ô nhiễm tại các làng nghề đã rõ nên bên cạnh công tác tuyên truyền, nhắc nhở, yêu cầu cơ sở sản xuất chấp hành nghiêm quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường, tỉnh Bắc Ninh cũng tăng cường công tác kiểm tra.

Số liệu từ Sở Thông tin và Truyền thông Bắc Ninh, trong 2 năm (2021 và 2022), tại Cụm công nghiệp Phú Lâm (huyện Tiên Du) và tại phường Phong Khê có trên 70 cơ sở sản xuất, tái chế giấy bị xử phạt và đình chỉ hoạt động, với tổng số tiền hàng chục tỷ đồng. Riêng năm 2024, tại khu vực làng nghề, Công an tỉnh Bắc Ninh đã khởi tố 2 vụ án, với 4 bị can về tội “Gây ô nhiễm môi trường” (cao nhất cả nước).

Để tiến tới xóa bỏ làng nghề gây ô nhiễm, năm 2024, Tỉnh uỷ Bắc Ninh đã ban hành văn bản số 1671 về việc tăng cường xử lý ô nhiễm môi trường tại phường Phong Khê, Cụm công nghiệp Phú Lâm và xã Văn Môn. Theo đó, với cơ sở sản xuất giấy, hơi thương phẩm, cơ sở tái chế, cô đúc nhôm nằm trong khu dân cư và ngoài cụm công nghiệp, đảm bảo các quy định của pháp luật, chỉ được hoạt động đến ngày 31/12/2024.

Đối với cơ sở sản xuất trong cụm công nghiệp đảm bảo đầy đủ quy định của pháp luật, chỉ được hoạt động đến ngày 31/12/2029. Dừng hoạt động cụm công nghiệp làng nghề Mẫn Xá và các cơ sở sản xuất trong Cụm do chưa đủ điều kiện hoạt động; tiến hành di chuyển tất cả cơ sở tới địa điểm được phép hoạt động. Tỉnh Bắc Ninh cũng đưa ra quan điểm xử lý “Không châm trước, không thỏa hiệp, không có vùng cấm, không có ngoại lệ”.

Tiến tới chấm dứt hoàn toàn

Tại xã Văn Môn và huyện Yên Phong, 100% cơ sở tái chế, cô đúc nhôm nằm trong khu dân cư đã dừng hoạt động (vượt mục tiêu đề ra); hoàn thành việc tháo dỡ xong lò tái chế, ống khói của các cơ sở cô đúc nhôm nằm trong khu dân cư; với những cơ sở nằm trong Cụm công nghiệp Mẫn Xá, lực lượng chức năng đang đôn đốc việc tháo dỡ.

Nhằm đảm bảo công tác tháo dỡ, di chuyển cơ sở sản xuất, tái chế giấy và cô đúc nhôm, UBND tỉnh Bắc Ninh chỉ đạo TP. Bắc Ninh và huyện Yên Phong hỗ trợ những cơ sở di chuyển đến nơi được phép sản xuất, dựa trên tinh thần thượng tôn pháp luật, giới thiệu việc làm mới cho lao động tại các làng nghề, đảm bảo tốt hơn công việc cũ.

Để vừa tạo điều kiện cho hộ sản xuất kinh doanh, vừa có thể chấm dứt hoàn toàn các cơ sở sản xuất gây ô nhiêm, mới đây, tỉnh Bắc Ninh đã xây dựng dự thảo Nghị quyết quy định chính sách hỗ trợ cơ sở, hộ gia đình, cá nhân, hợp tác xã, doanh nghiệp sản xuất tại phường Phong Khê, xã Văn Môn và xã Phú Lâm đến năm 2030.

Về nội dung hỗ trợ, cơ sở sản xuất giấy tại khu dân cư và các cụm công nghiệp tại phường Phong Khê và xã Phú Lâm; cơ sở tái chế kim loại tại xã Văn Môn tự nguyện di dời vào khu công nghiệp, cụm công nghiệp hoặc chuyển đổi nghề nghiệp sẽ được hỗ trợ chi phí di dời và lãi suất vay vốn ngân hàng.

Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Ninh – ông Vương Quốc Tuấn – chia sẻ, việc ban hành Nghị quyết hỗ trợ thể hiện sự quan tâm, đồng hành và động viên kịp thời của tỉnh đối với các cơ sở trong làng nghề chấm dứt hoạt động để bảo vệ môi trường; đồng thời thể hiện sự cam kết của lãnh đạo tỉnh trước cử tri và nhân dân, nhằm tạo đột phá trong xử lý ô nhiễm môi trường trên địa bàn tỉnh.

Lãnh đạo tỉnh Bắc Ninh yêu cầu Sở Kế hoạch và Đầu tư khẩn trương điều chỉnh mức hỗ trợ tối đa không quá 200 triệu đồng/cơ sở đối với cơ sở chấm dứt hoạt động trong khu dân cư tại xã Văn Môn; tối đa không quá 300 triệu đồng/cơ sở đối với cơ sở chấm dứt hoạt động trong Cụm công nghiệp làng nghề Mẫn Xá và các cơ sở chấm dứt hoạt động trong khu dân cư, Cụm công nghiệp Phú Lâm, Phong Khê; các cơ sở sản xuất đang tồn tại vi phạm về nguồn gốc sử dụng đất hoặc lấn chiếm đất, không chấp hành quy định xử phạt hành chính không được hỗ trợ.

Sở Kế hoạch và Đầu tư phối hợp với Sở Tư pháp hoàn thiện dự thảo Nghị quyết để trình HĐND tỉnh xem xét thông qua, bảo đảm khi ban hành có tính pháp lý, chặt chẽ, khả thi, đúng quy định của Luật Ngân sách và tạo sự đồng thuận của người dân ở các làng nghề.

Một lần nữa Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Ninh khẳng định quan điểm chỉ đạo xuyên suốt và lộ trình thực hiện theo chỉ đạo của Ban Thường vụ Tỉnh ủy Bắc Ninh đó là kiên quyết xử lý, không để tình trạng ô nhiễm môi trường kéo dài; không thỏa hiệp với hành vi cố tình gây ô nhiễm môi trường; không thể vì một bộ phận nhỏ mà ảnh hưởng tới sự phát triển chung của tỉnh. Tỉnh Bắc Ninh sẵn sàng, đồng hành hỗ trợ doanh nghiệp, hộ sản xuất có nhu cầu chuyển đổi nghề nghiệp và mô hình sản xuất.