Lưu giữ hồn Việt qua Trà ống lam

Những ngày cuối cùng của năm Giáp Thìn tôi có dịp đến với gia đình anh Phạm Thế Duyệt ở xã Nghiêm Xuyên, Thường Tín, Hà Nội, giữa ngổn ngang những thân tre vừa được chuyển từ Cao Bằng, Hoàng Su Phì (Hà Giang) về, anh Duyệt cho biết: Giờ là mùa cao điểm làm Trà ống lam. Những sản phẩm này rất được kiều bào về quê ăn tết ưa chuộng và mua làm quà khi rời Việt Nam.

Trà được sơ chế tại Phương Tiến- Vị Xuyên- Hà Giang. Ảnh: TD

Có 11 năm làm Trà ống lam, từ một chàng kỹ sư thủy lợi, khi đến với Hà Giang vì yêu những cây trà shan tuyết cổ thụ hàng trăm năm tuổi nhưng đồng bào nơi đây chỉ sao chè và phơi khô đơn giản để mang đi tiêu thụ, do vậy ý tưởng học cách làm Trà ống lam từ đồng bào dân tộc Dao đã hình thành và nhen nhóm trong tâm tưởng của chàng kỹ sư trẻ.

Toàn bộ bao bì, nhãn của sản phẩm đều được làm từ nguyên liệu thân thiện với môi trường, mang giá trị cộng đồng và bền vững cao

Được một nghệ nhân trà ở thôn Nà Thác, xã Phương Độ ( Vị Xuyên, Hà Giang) truyền thụ cho cách làm trà, sau một thời gian học hỏi, chàng trai trẻ Phạm Thế Duyệt đã trở về quê chính thức gắn bó với làm Trà ống lam.

Anh Phạm Thế Duyệt bên sản phẩm Trà ống lam

Chia sẻ với phóng viên, anh Phạm Thế Duyệt cho biết: Những ống tre tươi còn thơm mùi của núi rừng về sẽ được cưa thành từng ống lam khoảng 22 cm sau đó trà được đưa vào ống lam và đặt trên bếp than để làm mềm trà.

Trà ống lam có vị thanh mát của tre tươi

Theo đó, trà được anh Duyệt dùng là trà shan tuyết cổ thụ sinh trưởng trên dãy Tây Côn Lĩnh thuộc xã Phương Độ, Phương Tiến, Cao Bồ (Vị Xuyên, Hà Giang). Để có sản phẩm Trà ống lam đạt chất lượng tốt nhất, anh Duyệt chỉ sử dụng trà vụ xuân được hái vào buổi sáng, sau khi trà được sao, vò thì tiếp tục được phơi khô. Toàn bộ công đoạn này sẽ được người dân tại địa phương thực hiện.

Trà ống lam mang đậm hương vị của dân tộc

Sau đó, trà khô sẽ được đưa vào ống tre tươi và đặt trên bếp than củi để làm mềm trà. Để có được 1 ống trà lam với trọng lượng 100gram, anh Duyệt sẽ phải mất 10 lần nhồi trà vào ống tre, sau mỗi lần trà được nhồi thì ống tre tiếp tục được đặt lên bếp để nước tre tươi qua quá trình làm nóng sẽ chảy ra và ngấm vào trong trà.

Anh Duyệt tâm sự, để có được ống chè lam ngon hương vị tốt cần chọn loại chè chất lượng tốt nhất để làm. Quá trình làm mềm chè trên bếp lửa người làm phải tỉ mỉ vừa nhồi nén chè vừa phải giữ được ngọn lửa đều. Không được quá to, chè sẽ bị cháy, khi chè mềm gửi thấy mùi thơm của chè quyện cùng mùi của ống lam. Qua quá trình nhồi nén chè được nút lại bằng lá chuối. Để trên gác bếp, đây là cách làm và bảo quản chè của người Dao.

Sản phẩm Trà ống lam Hà Giang của anh Phạm Thế Duyệt được giới thiệu tại nhiều sự kiện văn hóa lớn

Vị quê hương

Trà ống lam với hương thanh mát của trúc tươi hòa quyện với vị chát ngọt của chè shan tuyết cổ thụ và mùi khói bếp đã tạo nên một vị trà mà anh Duyệt nói đó là vị quê hương.

Chốc chốc, anh lại xoay ống lam cho nóng đều, tiếng xèo xèo của nước ống tre rơi xuống than củi cùng mùi thơm của trà bốc lên khiến tâm hồn của mỗi người như chùng xuống.

Anh Duyệt chia sẻ, tôi gửi vào ống lam tình yêu với trà, mong muốn lưu giữ những nét văn hóa truyền thống của người Việt trong xu thế hội nhập mạnh mẽ như hiện nay. Không chỉ vậy, việc đưa sản phẩm Trà ống lam ra thị trường còn góp phần quảng bá văn hóa trà của Việt Nam, cây tre vốn là biểu tượng của dân tộc Việt, giờ lại được hòa quyện trong vị trà là điều kiện để quảng bá văn hóa trà của Việt Nam nói chung và của đồng bào dân tộc Dao ở Hà Giang nói riêng.

Nhiều du khách quốc tế và kiều bào đã lựa chọn sản phẩm Trà ống lam để làm quà

“Cả cây trà và cây tre đều là biểu tượng của dân tộc Việt Nam do vậy, sản phẩm Trà ống lam đã được nhiều người lựa chọn là món quà để tặng khi đi học tập, công tác ở nước ngoài cũng như được kiều bào ưa chuộng”- anh Duyệt chia sẻ và cho biết sản phẩm Trà ống lam của anh đã được nhiều Việt Kiều đến từ Pháp, Cộng hòa Séc mua để làm quà, hay nhiều người đi công tác, học tập ở nước ngoài cũng lấy Trà ống lam để làm quà cho bạn bè quốc tế.

Những chất liệu để làm bao bì sản phẩm ngoài ống tre, anh Duyệt sử dụng giấy dó do bà con dân tộc Mông ở Pà Cò huyện Mai Châu, tỉnh Hòa Bình sản xuất thủ công, dùng dây đay để buộc, nhãn được dùng từ nguyên liệu giấy tái chế.. tất cả đều đảm bảo thân thiện với môi trường, đáp ứng yêu cầu bền vững và tính truyền thống của người dân Việt Nam.

Việc đưa sản phẩm Trà ống lam Hà Giang ra thị trường là cách để anh Duyệt lưu giữ và quảng bá văn hóa trà của Việt Nam nói chung và của đồng bào dân tộc Dao nói riêng

“Tôi yêu văn hóa truyền thống của đồng bào các dân tộc, khi sử dụng những chất liệu để làm bao bì tôi mong muốn góp phần bảo vệ thiên nhiên, môi trường và giúp đồng bào dân tộc lưu giữ và phát triển các nghề truyền thống như nghề làm đay, giấy dó… qua đó giúp người dân có thêm thu nhập, nâng cao chất lượng cuộc sống”- anh Duyệt khẳng định và kỳ vọng sản phẩm Trà ống lam của mình sẽ ngày càng được nhiều người yêu thích trà biết đến và lựa chọn sử dụng.