Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP) là một hiệp định thương mại tự do (FTA) giữa 10 nước ASEAN và 5 đối tác là Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản, Australia và New Zealand. Hiệp định chiếm khoảng 30% của tổng sản phẩm nội địa GDP toàn cầu, trở thành một khối thương mại lớn nhất trong lịch sử.

RCEP mở ra cho doanh nghiệp Việt Nam thêm một con đường ưu tiên để thúc đẩy kinh doanh, đặc biệt là xuất nhập khẩu với 14 đối tác, nhất là với các thị trường Đông Bắc Á và châu Đại Dương.

Qua gần 3 năm thực thi, RCEP đã tạo ra một không gian cộng hưởng rộng lớn, mà ở đó các doanh nghiệp Việt có cơ hội xuất nhập khẩu hàng hóa với không hoặc rất ít rào cản về thuế quan, giá thành vì thế cũng có cơ hội để cạnh tranh hơn. Đặc biệt, nhờ vào việc hài hòa quy tắc xuất xứ nội khối RCEP, hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam có thể đáp ứng điều kiện để hưởng ưu đãi thuế quan trong RCEP dễ dàng hơn bất kỳ FTA nào đã có.

Ông Ngô Sỹ Hoài - Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam. Ảnh: Chí Tâm

Đối với ngành gỗ Việt Nam, cam kết thuế quan khá thoáng khi bỏ thuế ở một loạt các mặt hàng trọng điểm xuất khẩu sang thị trường trong khối, nhất là các thị trường xuất khẩu hàng đầu của ngành như Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc. Đơn cử, với thị trường Hàn Quốc, mức thuế của viên nén về 0% sau khi hiệp định có hiệu lực; gỗ dán đã giảm xuống còn 4,7% trong năm thứ nhất và tiếp tục giảm trong các năm tiếp theo khi hiệp định có liệu lực.

Ông Ngô Sỹ Hoài - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Gỗ và lâm sản Việt Nam - đánh giá, đối với ngành chế biến xuất khẩu gỗ, ưu đãi thuế quan trong RCEP trao thêm cho các doanh nghiệp một cơ hội để gia tăng sức cạnh tranh và thị phần ở không chỉ các thị trường truyền thống như Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, mà còn cả ở các thị trường vốn chưa hoàn toàn quen thuộc với đồ gỗ Việt Nam như ASEAN hay châu Đại Dương. Vì khách hàng trong khu vực này còn thuộc nhiều phân khúc rất đa dạng, trong đó có những nhóm không quá khó tính, lại có nhu cầu cao đối với nhiều sản phẩm gỗ xuất khẩu thế mạnh của Việt Nam.

"Điều này mở ra cơ hội cho nhiều hơn các doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu, nhất các doanh nghiệp nhỏ và vừa với năng lực cạnh tranh chưa phải là quá mạnh", ông Hoài nhấn mạnh.

Ở chiều nhập khẩu, với RCEP, trong bối cảnh một tỷ lệ không nhỏ thiết bị ngành gỗ của Việt Nam nhập khẩu từ các nguồn như Nhật Bản, Trung Quốc…, tận dụng RCEP có thể giúp doanh nghiệp mạnh dạn hơn trong cải tiến công nghệ, năng lực sản xuất nhờ vào việc nhập khẩu máy móc thiết bị hiện đại và hiệu quả hơn.

Đồng thời, doanh nghiệp cũng sẽ được hưởng lợi khi nhập khẩu đầu vào phục vụ sản xuất với thuế quan ưu đãi từ khu vực này. Đây là một lợi ích rất đáng chú ý với doanh nghiệp chế biến gỗ bởi RCEP là khu vực cung cấp phổ biến nhất các phụ kiện như đinh ốc vít, chốt, bản lề, ray trượt, trục cao su… đến các loại vật tư ngành gỗ như hóa chất, xốp, mút, ván bề mặt, bột keo, sơn, giấy nhám….

Một dây chuyền sản xuất đồ gỗ xuất khẩu. Ảnh: An Hiếu

Tuy nhiên, ông Ngô Sỹ Hoài cũng lưu ý, theo xu thế chung, dần dần, tất cả các thị trường nhập khẩu đồ gỗ trong khối RCEP sẽ siết chặt các điều kiện liên quan đến yếu tố xanh; xanh từ sản xuất đến thương mại xanh, tăng trưởng xanh… Vì vậy, ngành chế biến gỗ xuất khẩu buộc phải đáp ứng yêu cầu truy xuất đến tận người trồng rừng.

"Đây không còn là đòi hỏi mang tính tự nguyện, mà đã trở thành điều kiện bắt buộc nếu muốn bán hàng cho đối tác", ông Hoài nói.

Để ngành gỗ Việt Nam tiếp tục khẳng định vị thế, tiếp tục tận dụng các cơ hội từ FTA nói chung và RCEP nói riêng, Viện Nghiên cứu chiến lược, chính sách Công Thương (Bộ Công Thương) khuyến cáo, các nhà quản lý doanh nghiệp cần quản lý toàn bộ chuỗi cung ứng một cách chặt chẽ nhằm loại bỏ những rủi ro đối với nguồn gỗ bất hợp pháp.

Hệ thống quản lý chuỗi cung hiệu quả cũng góp phần giảm thiểu hoặc thậm chí loại bỏ các rủi ro khác có liên quan đến các vấn đề xã hội và môi trường. Ngoài ra, áp dụng hệ thống chuỗi cung hiệu quả còn trực tiếp góp phần tăng hiệu quả sản xuất, kinh doanh và tăng tính cạnh tranh trong thương mại sản phẩm.