Năm 2024 chứng kiến sự bùng nổ mạnh mẽ của xuất khẩu thủy sản Việt Nam sang thị trường Trung Đông. Với mức tăng trưởng ấn tượng 18%, khu vực này đang nhanh chóng vươn lên trở thành một trong những đối tác nhập khẩu thủy sản lớn nhất của Việt Nam.

Theo số liệu từ Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), kim ngạch xuất khẩu thủy sản sang Trung Đông trong 11 tháng đầu năm đạt 334 triệu USD, chiếm gần 4% tổng kim ngạch xuất khẩu thủy sản của cả nước. Dự kiến, đến cuối năm, con số này sẽ còn tăng lên đáng kể, vượt mức 360 triệu USD, đưa Trung Đông vào top 2 thị trường có mức tăng trưởng mạnh nhất, chỉ sau Trung Quốc.

Trong giỏ hàng xuất khẩu sang Trung Đông, cá ngừ và cá tra đang là hai mặt hàng chủ lực. Với mức tăng trưởng ấn tượng 44%, cá ngừ ghi nhận kim ngạch xuất khẩu gần 105 triệu USD, chiếm 31% tổng kim ngạch xuất khẩu thủy sản sang khu vực này. Điều này cho thấy người tiêu dùng Trung Đông rất ưa chuộng các sản phẩm cá ngừ chất lượng cao từ Việt Nam.

Cá ngừ ghi nhận kim ngạch xuất khẩu gần 105 triệu USD, chiếm 31% tổng kim ngạch xuất khẩu thủy sản sang Trung Đông. Ảnh: VASEP

Đặc biệt, các sản phẩm cá ngừ đóng hộp và đóng túi thường được chế biến trong dầu hoặc nước muối rất được ưa chuộng nhờ tính tiện lợi và khả năng bảo quản lâu dài. Loại sản phẩm này chiếm gần 70% giá trị xuất khẩu cá ngừ Việt Nam sang Trung Đông.

Trong khi đó, cá tra đóng góp 40% kim ngạch xuất khẩu sang khu vực này với doanh thu trên 134 triệu USD, tăng 13% so với năm trước. Các sản phẩm như cá tra phi lê, cắt khúc và đông lạnh được người tiêu dùng Trung Đông ưa chuộng nhờ dễ chế biến, phù hợp với thị hiếu và thói quen tiêu dùng địa phương.

Các nền kinh tế phát triển trong khu vực này có nhu cầu tiêu thụ thủy sản lớn, tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu sản phẩm của mình. Đặc biệt, Israel hiện đang dẫn đầu khu vực về nhập khẩu thủy sản từ Việt Nam, chiếm gần 30% tổng giá trị xuất khẩu và đạt mức tăng trưởng ấn tượng 35% trong năm 2024. Các quốc gia khác như UAE, Ả Rập Xê Út và Qatar cũng không hề kém cạnh, với mức tăng trưởng lần lượt đạt 28%, 25% và 22%.

UAE với hệ thống logistics hiện đại và tiêu chuẩn nhập khẩu linh hoạt, đã trở thành một trong những trung tâm kinh tế lớn nhất khu vực và là điểm đến của nhiều sản phẩm thủy sản Việt Nam. Trong khi đó, Ả Rập Xê Út và Qatar không chỉ có nhu cầu lớn mà còn là cửa ngõ để các sản phẩm thủy sản Việt Nam tiếp cận các nước khác trong khu vực.

Sự tăng trưởng mạnh mẽ của xuất khẩu thủy sản sang Trung Đông mở ra nhiều cơ hội lớn cho doanh nghiệp Việt Nam. Tuy nhiên, để thâm nhập và duy trì vị thế trên thị trường đầy tiềm năng này, các doanh nghiệp cần phải đáp ứng những yêu cầu khắt khe về chất lượng và an toàn thực phẩm, đặc biệt là tiêu chuẩn Halal.

Đối với tiêu chuẩn Halal, đây là một trong những rào cản lớn nhất. Hầu hết các quốc gia tại Trung Đông đều theo đạo Hồi, do đó, để đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng Hồi giáo, các sản phẩm thủy sản phải được chế biến và chứng nhận theo tiêu chuẩn Halal. Điều này đòi hỏi các doanh nghiệp phải đầu tư đáng kể vào quy trình sản xuất, kiểm định và quản lý chất lượng.

Việc đạt được chứng nhận Halal không chỉ giúp sản phẩm của doanh nghiệp Việt Nam được người tiêu dùng Trung Đông tin tưởng mà còn mở ra cơ hội xuất khẩu sang các thị trường khác trên thế giới có đông đảo người tiêu dùng Hồi giáo.

Ngoài ra, tình hình chính trị bất ổn ở một số quốc gia trong khu vực cũng tiềm ẩn rủi ro, ảnh hưởng đến chuỗi cung ứng và nhu cầu tiêu thụ. Tuy nhiên, các quốc gia Trung Đông đang giảm dần sự phụ thuộc vào dầu mỏ, thúc đẩy đa dạng hóa kinh tế, trong đó có tăng cường nhập khẩu các mặt hàng thiết yếu như thủy sản.

Mặc dù còn nhiều khó khăn, nhưng Trung Đông vẫn là một thị trường đầy tiềm năng. Các quốc gia trong khu vực đang dần chuyển dịch nền kinh tế khỏi sự phụ thuộc vào dầu mỏ, hướng tới đa dạng hóa kinh tế, trong đó có tăng cường nhập khẩu các mặt hàng thiết yếu như thủy sản.

Để tận dụng tối đa cơ hội từ thị trường Trung Đông, các doanh nghiệp Việt Nam cần đảm bảo sản phẩm đạt tiêu chuẩn cao về chất lượng, an toàn vệ sinh thực phẩm và đáp ứng các yêu cầu của thị trường. Áp dụng công nghệ hiện đại vào quá trình sản xuất, chế biến và bảo quản thủy sản để nâng cao năng lực cạnh tranh. Xây dựng thương hiệu mạnh mẽ và uy tín trên thị trường quốc tế. Bên cạnh đó, không chỉ tập trung vào cá ngừ và cá tra, các doanh nghiệp nên đa dạng hóa sản phẩm để đáp ứng nhu cầu đa dạng của người tiêu dùng Trung Đông. Nghiên cứu kỹ lưỡng các quy định về nhập khẩu và tiêu chuẩn sản phẩm của từng quốc gia tại Trung Đông.

Việc tận dụng cơ hội và vượt qua các thách thức sẽ giúp ngành thủy sản Việt Nam khai thác tối đa tiềm năng của thị trường Trung Đông, góp phần nâng cao giá trị và vị thế của thủy sản Việt Nam trên bản đồ xuất khẩu toàn cầu.