Theo Hiệp hội Xuất khẩu và Chế biến Thủy sản Việt Nam (VASEP), lũy kế 4 tháng đầu năm 2024, xuất khẩu thủy sản đạt tổng cộng 2,7 tỷ USD, tăng 6% so với cùng kỳ năm 2023. Tính riêng tháng 4/2024, thủy sản Việt đạt 770 triệu USD tăng 4% so với cùng kỳ năm ngoái.

Điểm sáng xuất khẩu thủy sản sang Trung – Mỹ

Tại Trung Quốc, mặc dù trong quý I/2024, kim ngạch xuất khẩu thủy sản của Việt Nam sang thị trường này giảm 4,5% so với cùng kỳ năm 2023, nhưng vẫn đứng thứ 8 trong số các nguồn cung cấp thủy sản lớn cho nước láng giềng đông dân này. Theo số liệu từ Cơ quan Hải quan Trung Quốc, tổng trị giá nhập khẩu thủy sản của Trung Quốc từ Việt Nam trong quý đầu năm nay đạt 180,5 triệu USD.

Điểm sáng trong giai đoạn này là sự tăng trưởng mạnh mẽ của các sản phẩm thủy sản cao cấp như tôm hùm đá, cua tươi sống/ướp lạnh và các loại tôm chế biến từ Việt Nam. Thị phần của các mặt hàng này trong tổng nhập khẩu của Trung Quốc quý I/2024 đều tăng mạnh so với cùng kỳ năm 2023. Đây được xem là tín hiệu tích cực cho thấy nhu cầu tiêu thụ thủy sản cao cấp của thị trường Trung Quốc đang gia tăng, mở ra nhiều triển vọng để Việt Nam đẩy mạnh xuất khẩu nhóm hàng này.

Xuất khẩu nhuyễn thể chân đầu như mực, bạch tuộc của Việt Nam ghi nhận mức tăng trưởng ấn tượng

Bên cạnh đó, xuất khẩu nhuyễn thể chân đầu như mực, bạch tuộc của Việt Nam sang Trung Quốc và Hồng Kông (Trung Quốc) cũng ghi nhận mức tăng trưởng ấn tượng trong quý đầu năm. Các sản phẩm mực khô, mực nang đông lạnh, bạch tuộc nguyên con/cắt lát đông lạnh... đều được Trung Quốc đẩy mạnh nhập khẩu với tỷ lệ tăng lên tới hàng trăm phần trăm so với cùng kỳ năm ngoái. Đây là lực đẩy quan trọng để xuất khẩu nhuyễn thể của Việt Nam tăng trưởng cao trong năm nay.

5 thị trường xuất khẩu thủy sản lớn

Tại thị trường Mỹ, một cơ hội lớn đang chờ đón ngành thủy sản Việt Nam khi Bộ Thương mại Mỹ (DOC) dự kiến sẽ công bố quyết định chính thức về việc công nhận Việt Nam là nền kinh tế thị trường vào tháng 7/2024. Nếu được DOC chấp thuận, điều này sẽ mở đường cho hàng thủy sản Việt Nam tránh được các rào cản thuế quan và điều tra chống bán phá giá, chống trợ cấp tại thị trường xuất khẩu lớn nhất thế giới.

Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) đánh giá, khi các rào cản thuế quan được tháo gỡ hoặc nới lỏng, hàng thủy sản Việt Nam sẽ lấy lại lợi thế cạnh tranh về giá, tăng khả năng tiếp cận thị trường đầy tiềm năng với hơn 330 triệu dân của Mỹ. Điều này sẽ tạo động lực phát triển mới cho xuất khẩu thủy sản Việt Nam sang Mỹ - thị trường tiêu thụ lớn luôn nằm trong top đầu của Việt Nam trong nhiều năm qua.

Trong 10 năm gần đây, xuất khẩu thủy sản sang Mỹ của Việt Nam dao động từ 1,5 - 2,1 tỷ USD mỗi năm, chiếm tỷ trọng 18-23% tổng kim ngạch xuất khẩu thủy sản. Những mặt hàng chủ lực như tôm, cá tra, cá ngừ... đều có Mỹ là thị trường tiêu thụ hàng đầu. Tại đây, nhu cầu tiêu thụ các sản phẩm thủy sản của Việt Nam vẫn còn rất lớn nếu các vấn đề về thuế quan và chống bán phá giá được giải quyết triệt để.

Theo Bộ Công Thương, việc được Mỹ công nhận là nền kinh tế thị trường giữ vai trò đặc biệt quan trọng trong các vụ việc phòng vệ thương mại. Điều này sẽ giúp giảm thuế chống bán phá giá đối với hàng nhập khẩu từ Việt Nam, trong khi hàng hóa từ các nền kinh tế phi thị trường thường phải chịu mức thuế cao hơn trong các cuộc điều tra.

Không chỉ Mỹ, hiện đã có tổng cộng 72 quốc gia công nhận Việt Nam là nền kinh tế thị trường, trong đó có những nền kinh tế lớn như Anh, Canada, Australia, Nhật Bản, Hàn Quốc... Việc Mỹ công nhận địa vị này của Việt Nam sẽ tạo đà để thủy sản Việt Nam thâm nhập sâu hơn vào hệ thống phân phối toàn cầu.

Ngành thủy sản Việt nắm bắt cơ hội vàng

Với việc mở rộng thị trường tại hai "gã khổng lồ" Trung Quốc và Mỹ, cùng với những lợi thế sẵn có về nguồn nguyên liệu dồi dào, chi phí sản xuất cạnh tranh, ngành thủy sản Việt Nam đang đứng trước cơ hội vàng để bứt phá trong năm 2024 và những năm tiếp theo.

Theo nhận định của các chuyên gia, với tiềm năng lớn về sản lượng và chất lượng sản phẩm, thủy sản Việt Nam hoàn toàn có thể gia tăng thị phần tại các thị trường lớn như Trung Quốc, Mỹ, Nhật Bản, EU... nếu nắm bắt được cơ hội từ việc Mỹ công nhận Việt Nam là nền kinh tế thị trường cũng như khai thác tốt nhu cầu tăng cao về thủy sản cao cấp tại thị trường Trung Quốc.

Bên cạnh đó, với nỗ lực cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất để nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm, ngành thủy sản Việt Nam hoàn toàn có thể nâng cao năng lực cạnh tranh, đạt mức tăng trưởng cao hơn trong thời gian tới.

Năm 2023, tổng kim ngạch xuất khẩu thủy sản của Việt Nam đạt 11 tỷ USD, tăng 24% so với năm 2022 và lần đầu tiên vượt ngưỡng 10 tỷ USD. Con số này phản ánh tiềm lực lớn của ngành thủy sản, với cơ hội bứt phá trong năm 2024 và những năm tiếp theo nhờ các yếu tố thuận lợi từ thị trường.

Để tận dụng tối đa cơ hội, các doanh nghiệp thủy sản Việt cần chủ động nắm bắt xu hướng thị hiếu, liên tục nghiên cứu đổi mới sản phẩm phù hợp với từng thị trường mục tiêu. Đồng thời, việc kiểm soát chặt chẽ các khâu từ sản xuất đến chế biến, đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm cũng rất quan trọng để thủy sản Việt Nam chinh phục được các thị trường khó tính.