Mỹ và EU là hai thị trường xuất khẩu chủ lực của cá ngừ Việt Nam

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), xuất khẩu cá ngừ tiếp tục duy trì đà tăng trưởng trong tháng 5/2024 với mức tăng 21% so với cùng kỳ. Tính lũy kế 5 tháng đầu năm 2024, mặt hàng cá ngừ đã mang về hơn 386 triệu USD, tăng 22% so với cùng kỳ.

Trong đó các sản phẩm cá ngừ đóng hộp chứng kiến mức tăng 41%, cá ngừ chế biến khác tăng 12%, cá ngừ thịt/loin đông lạnh tăng 7%. Đáng chú ý cá ngừ tươi, đông lạnh và khô tăng gấp gần 3 lần so với cùng kỳ năm 2023.

Xuất khẩu cá ngừ sang hầu hết các thị trường đều tăng so với cùng kỳ năm 2023. Hai thị trường lớn nhất của Việt Nam là Mỹ, EU (chiếm lần lượt 37% và 23% trong tổng kim ngạch xuất khẩu cá ngừ 5 tháng đầu năm 2024) và ghi nhận tăng trưởng 22% và 36% so với cùng kỳ năm 2023. Cũng trong 5 tháng đầu năm, xuất khẩu cá ngừ sang Israel, Nga và Hàn Quốc tăng mạnh nhất, với mức tăng lần lượt là 55%, 70% và 76%...

Riêng trong tháng 5, xuất khẩu cá ngừ sang Mỹ và EU vẫn tiếp tục duy trì được đà tăng trưởng so với cùng kỳ. Tuy nhiên, tốc độ tăng trưởng đã chậm lại so với những tháng trước chỉ đạt lần lượt là 10% và 30% trong tháng này.

Tại thị trường EU, tốc độ tăng trưởng xuất khẩu sang một số thị trường chính trong tháng 5 đã chậm lại, như Đức tăng 22% và Hà Lan tăng 26%. Đáng chú ý, Italy là thị trường tăng nhập khẩu cá ngừ của Việt Nam mạnh nhất trong tháng 5, với mức tăng 224% so với tháng 5/2023.

Xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam sang các thị trường chính tăng mạnh

Năm 2023, cùng với khó khăn của nền kinh tế thế giới, xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam chỉ mang về 845 triệu USD, giảm 17%. Ngay từ đầu năm, các doanh nghiệp xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam đã nỗ lực mở rộng thị trường xuất khẩu. Trong quý I/2024, các sản phẩm cá ngừ đã xuất được sang hơn 80 thị trường, trong khi năm ngoái là 70 thị trường.

VASEP đánh giá, xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam sang thị trường EU trong thời gian tới sẽ khó duy trì tốc độ tăng trưởng này, khi hạn ngạch ưu đãi thuế quan đã được sử dụng hết.

50% giá trị được tạo ra từ nguồn nguyên liệu nhập khẩu

Trong cơ cấu giá trị xuất khẩu cá ngừ những năm gần đây, có tới hơn 50% giá trị được tạo ra từ nguồn nguyên liệu nhập khẩu do khai thác trong nước không đáp ứng đủ nhu cầu cho chế biến xuất khẩu và không ổn định.

Trong khi đó, nhiều doanh nghiệp đang phản ánh khó làm giấy xác nhận nguyên liệu (S/C) nguồn nguyên liệu khai thác trong nước.

Có nhiều lý do khiến các doanh nghiệp mua nguyên liệu xong không được cấp S/C do một số vấn đề ở các khâu trước mà doanh nghiệp rất khó để biết rõ, như vấn đề xác nhận điều kiện an toàn thực phẩm tàu cá hay vấn đề tàu cá khai thác ở vùng biển không đúng quy định… Dù những tàu cá này vẫn được phép ra khơi khai thác bình thường, được kiểm tra và cho phép cập cảng bình thường.

Hay một tình trạng xảy ra trong 2-3 tháng gần đây, khá nhiều các tàu cá lắp đặt hệ thống giám sát qua mạng bưu chính viễn thông bị lỗi liên tục làm cho tàu cá mất kết nối giám sát hành trình từ 6 tiếng trở lên, có tàu mất đến 2-3 ngày, ảnh hưởng trực tiếp đến khâu làm giấy S/C của doanh nghiệp.

Từ thực tế trên, các tỉnh và địa phương cần triển khai tốt và kịp thời việc xác nhận điều kiện an toàn thực phẩm tàu cá, cảng cá theo quy định cũng như thực hiện nghiêm việc cho phép xuất bến - cập bến của tàu cá khi không đủ các điều kiện như pháp luật đã quy định…

Bên cạnh đó, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn xem xét sửa đổi quy định để có thể cấp giấy xác nhận nguyên liệu S/C ngay cho doanh nghiệp khi đã hoàn thành việc bốc dỡ nguyên liệu từ tàu cá có sự giám sát của nhân viên cảng về chủng loại, khối lượng... tại cảng cá; có hướng dẫn, chỉ đạo việc giải quyết giấy S/C cho những trường hợp tàu cá bị mất kết nối do lỗi của nhà cung cấp dịch vụ được xác nhận.

Nếu những bất cập này được tháo gỡ, năm 2024 ngành cá ngừ Việt Nam sẽ có cơ hội quay lại mốc tỷ USD.