Theo số liệu của Tổng cục Hải quan, 9 tháng năm 2024, xuất khẩu của Việt Nam sang Trung Quốc trong 9 tháng qua đạt hơn 44 tỷ USD, tăng nhẹ 2,94% so với cùng kỳ năm ngoái (tương đương kim ngạch tăng thêm 1,27 tỷ USD).

Hết tháng 9 có 10 nhóm hàng xuất khẩu của Việt Nam đạt kim ngạch 1 tỷ USD trở lên. Trong đó, có 1 nhóm chục tỷ đô là điện thoại và linh kiện đạt 10,86 tỷ USD.

Ở chiều ngược lại, tốc độ tăng nhập khẩu hàng hóa, nguyên liệu đầu vào từ thị trường này cũng tăng kỷ lục. Tháng 9, Việt Nam nhập khẩu hàng hóa từ Trung Quốc đạt kim ngạch 12,24 tỷ USD. Trong tháng 9 có 2 nhóm hàng đạt kim ngạch tỷ đô là máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện; máy móc, thiết bị, dụng cụ, phụ tùng.

Điện thoại và linh kiện là nhóm hàng xuất khẩu đạt kim ngạch chục tỷ đô khi mang về 10,86 tỷ USD trong 9 tháng năm 2024. Ảnh: MH

Có 15 nhóm hàng nhập khẩu từ Trung Quốc đạt kim ngạch 1 tỷ USD trở lên. Trong đó 2 nhóm đạt kim ngạch chục tỷ đô là: máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện đạt 25,79 tỷ USD; máy móc, thiết bị, dụng cụ, phụ tùng 20,87 tỷ USD.

Lũy kế 9 tháng năm 2024, Việt Nam chi 105 tỷ USD nhập khẩu hàng hóa từ Trung Quốc, tăng 32,5% so với cùng kỳ năm ngoái (tương đương kim ngạch tăng thêm 25,6 tỷ USD).

Kim ngạch nhập khẩu từ thị trường Trung Quốc tương đối lớn, tuy nhiên cơ cấu hàng hoá nhập khẩu từ thị trường này chủ yếu là nguyên phụ liệu phục vụ sản xuất và xuất khẩu nên không quá đáng ngại.

Lũy kế 9 tháng, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu Việt Nam – Trung Quốc đạt 149,2 tỷ USD. Cán cân thương mại sau 9 tháng, Việt Nam nhập siêu 60,4 tỷ USD, tăng 70,1%, vượt mức nhập siêu của cả năm ngoái khoảng 12 tỷ USD.

Theo Bộ Công Thương, tính đến nay, Trung Quốc là thị trường Việt Nam nhập khẩu hàng hoá lớn nhất và ở chiều ngược lại đây cũng là thị trường xuất khẩu lớn thứ 2 của Việt Nam.

Hiện hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc, đặc biệt là nguyên phụ liệu sản xuất có chất lượng tốt, giá cả cạnh tranh. Việc vận chuyển hai chiều lại gặp nhiều thuận lợi do vị trí địa lý gần gũi nên doanh nghiệp Việt Nam ưu tiên nhập khẩu từ thị trường này.

Trong khi đó, Việt Nam xuất khẩu sang Trung Quốc chủ yếu là nông sản, giá trị tuyệt đối không thể cao như mặt hàng nguyên phụ liệu phục vụ sản xuất.

Chuyên gia kinh tế Vũ Vinh Phú - nguyên Phó Giám đốc Sở Thương mại Hà Nội nhận định: Trung Quốc là thị trường lớn với 1,4 tỷ dân, sức mua lớn. Đây là thị trường hấp dẫn với không chỉ hàng hoá Việt Nam mà còn là hàng hoá của nhiều quốc gia khác với tốc độ nhập khẩu lớn đối với nhiều mặt hàng thế mạnh của Việt Nam như dệt may, da giày, điện tử, nông lâm thuỷ sản… Tuy nhiên, Trung Quốc ngày càng đòi hỏi cao về tiêu chuẩn như mã số vùng trồng, mã đóng gói, tiêu chuẩn xuất khẩu… Bên cạnh đó, Việt Nam nhập khẩu rất nhiều hàng hoá từ Trung Quốc đa phần là nguyên phụ liệu sản xuất nên không đáng lo.

Cùng đó, Việt Nam cũng nhập khẩu rất nhiều nông sản, hàng tiêu dùng từ Trung Quốc nên phải nâng cao sức cạnh tranh hàng hoá nội địa để gia tăng xuất khẩu sang thị trường này giúp giảm bớt thâm hụt, tiến tới cân bằng cán cân thương mại. Ngoài ra, hiện nay, Việt Nam và Trung Quốc đã có nhiều khung khổ hội nhập như FTA ASEAN – Trung Quốc, Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP)…

Thế nhưng, khả năng tận dụng của Việt Nam chỉ khoảng 30-40%. Hơn nữa, thương mại điện tử xuyên biên giới được Trung Quốc tận dụng tương đối tốt để đưa hàng hoá sang Việt Nam. Ngược lại, Việt Nam chưa tận dụng tốt ưu thế này nên cần nỗ lực tận dụng, xây dựng các kho hàng lớn ở biên giới nhằm đưa hàng vào sâu thị trường Trung Quốc.

Thời gian qua, Trung Quốc đã tạo điều kiện mở cửa thị trường cho nhiều nông sản của Việt Nam như: tổ yến, sầu riêng tươi, dừa tươi và mới đây là sầu riêng đông lạnh.

3 tháng cuối năm, kim ngạch xuất nhập khẩu được kỳ vọng sẽ cải thiện hơn, khi Đề án thí điểm xây dựng cửa khẩu thông minh tại cặp Cửa khẩu quốc tế Hữu Nghị phía Việt Nam và Hữu Nghị Quan phía Trung Quốc đã được Chính phủ phê duyệt, hứa hẹn nâng cao năng lực thông quan tại các đường chuyên dụng vận chuyển hàng hoá lên gấp 2 đến 3 lần so với hiện nay.

Trong năm 2023, kim ngạch xuất nhập khẩu Việt Nam - Trung Quốc đạt 171,9 tỷ USD. Với đà tăng trưởng mạnh mẽ về thương mại nửa đầu năm 2024, dự báo kim ngạch xuất nhập khẩu Việt Nam - Trung Quốc trong năm nay có thể sẽ tiến sát mốc 200 tỷ USD.