Năm 2024 ghi dấu một cột mốc quan trọng trong lịch sử xuất khẩu nông sản của Việt Nam khi ngành rau quả đạt được những thành tựu đáng kể. Theo ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam, kim ngạch xuất khẩu rau quả năm nay dự kiến đạt kỷ lục mới, lên tới khoảng 7,2 tỷ USD.

Sầu riêng - ngôi sao sáng của ngành xuất khẩu

Một trong những điểm sáng nổi bật nhất là sự bứt phá mạnh mẽ của mặt hàng sầu riêng. Với hương vị độc đáo và chất lượng ngày càng được nâng cao, sầu riêng Việt Nam đã chinh phục được nhiều thị trường khó tính trên thế giới. Dự kiến, sầu riêng sẽ đóng góp từ 3,2 đến 3,4 tỷ USD vào tổng kim ngạch xuất khẩu rau quả năm 2024, chiếm một tỷ trọng lớn.

Bên cạnh sầu riêng, các loại trái cây khác như chuối, xoài và mít cũng chứng kiến sự tăng trưởng vượt bậc. Kim ngạch xuất khẩu của các loại trái cây này lần lượt tăng 24%, 40% và 25% so với năm trước, cho thấy sự đa dạng và tiềm năng phát triển của ngành rau quả Việt Nam.

Sầu riêng Việt Nam đã chinh phục được nhiều thị trường khó tính trên thế giới. Ảnh: VTV

Thành công của ngành rau quả Việt Nam không chỉ nhờ vào sự tăng trưởng mạnh mẽ của một số mặt hàng chủ lực mà còn nhờ vào việc khai thác hiệu quả nhiều thị trường mới. Trung Quốc vẫn tiếp tục là thị trường lớn nhất, chiếm 66,5% thị phần. Tuy nhiên, Việt Nam cũng đã thành công trong việc thâm nhập sâu vào các thị trường khó tính khác như Mỹ, Hàn Quốc, Nhật Bản, Australia và UAE.

Mặc dù đạt được những thành tựu đáng kể, ngành rau quả Việt Nam vẫn còn phải đối mặt với nhiều thách thức. Cạnh tranh từ các quốc gia sản xuất rau quả lớn khác như Thái Lan, Philippines và Trung Quốc ngày càng gay gắt. Ngoài ra, các yêu cầu về chất lượng, an toàn thực phẩm và truy xuất nguồn gốc của thị trường nhập khẩu cũng ngày càng khắt khe.

“Vấn đề về bảo quản và vận chuyển cũng là một hạn chế khi cơ sở hạ tầng logistics chưa đáp ứng đủ nhu cầu; biến đổi khí hậu, dịch bệnh trên cây trồng cũng tác động không nhỉ đến năng suất và chất lượng sản phẩm” ông Đặng Phúc Nguyên cho biết.

Nâng cao nội lực để vươn xa

Để duy trì đà tăng trưởng ấn tượng và cạnh tranh hiệu quả trên thị trường quốc tế, ngành rau quả Việt Nam cần không ngừng đổi mới và nâng cao năng lực. Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt, các doanh nghiệp xuất khẩu đóng vai trò quan trọng trong việc đưa sản phẩm Việt Nam đến với người tiêu dùng toàn cầu.

Chất lượng sản phẩm luôn là yếu tố hàng đầu để chinh phục khách hàng khó tính. Doanh nghiệp cần đầu tư mạnh mẽ vào công nghệ sản xuất hiện đại, áp dụng các kỹ thuật tiên tiến trong trồng trọt, thu hoạch và bảo quản. Việc đạt được các chứng nhận quốc tế như GlobalGAP, VietGAP, HACCP hay ISO không chỉ giúp sản phẩm dễ dàng thâm nhập vào các thị trường khó tính như EU, Mỹ và Nhật Bản mà còn khẳng định cam kết về chất lượng và an toàn thực phẩm của doanh nghiệp.

Các chuyên gia cho rằng, đầu tư vào nghiên cứu, phát triển là yếu tố then chốt để tạo ra các giống cây trồng mới, có năng suất cao và khả năng kháng bệnh tốt hơn. Đồng thời, chúng ta cần nghiên cứu các phương pháp chế biến hiện đại để gia tăng giá trị cho sản phẩm và đáp ứng nhu cầu đa dạng của thị trường.

Người trồng đóng gói chuối xuất khẩu ngay tại vườn tại xã Thanh Bình, huyện Trảng Bom, Đồng Nai. Ảnh: B.Nguyên

Để đảm bảo nguồn cung ổn định và chất lượng, doanh nghiệp cần tăng cường liên kết với nông dân và hợp tác xã. Việc xây dựng chuỗi cung ứng khép kín, từ khâu sản xuất đến xuất khẩu, giúp giảm thiểu lãng phí, tối ưu hóa chi phí và nâng cao tính cạnh tranh.

Việc phụ thuộc vào một vài thị trường lớn tiềm ẩn nhiều rủi ro. Doanh nghiệp cần chủ động tìm kiếm các thị trường mới nổi như Trung Đông, châu Phi hay Mỹ Latinh. Đồng thời, việc tham gia các hội chợ quốc tế và sử dụng nền tảng thương mại điện tử là những kênh hiệu quả để quảng bá sản phẩm và tiếp cận khách hàng tiềm năng.

Xây dựng thương hiệu mạnh cho rau quả Việt Nam trên thị trường quốc tế là một yếu tố quan trọng. Sản phẩm cần có bao bì đẹp mắt, thân thiện với môi trường và thể hiện rõ nguồn gốc xuất xứ. Việc tạo dựng lòng tin với người tiêu dùng quốc tế sẽ giúp nâng cao giá trị và vị thế cho sản phẩm Việt Nam.

Doanh nghiệp cần chú trọng đào tạo đội ngũ nhân sự có chuyên môn cao, am hiểu về kỹ thuật sản xuất, thương mại quốc tế và các tiêu chuẩn chất lượng. Việc đầu tư vào nguồn nhân lực chất lượng cao sẽ giúp nâng cao năng lực quản lý và khả năng thích nghi với những thay đổi của thị trường.

Để giải quyết vấn đề bảo quản và vận chuyển, cần đầu tư xây dựng hệ thống kho lạnh hiện đại, bảo quản sau thu hoạch và phát triển bền vững chuỗi cung ứng, đầu tư vào hạ tầng logistics, đặc biệt là qua đường biển và đường hàng không để đảm bảo sản phẩm đến tay người tiêu dùng luôn tươi ngon.

Với những kết quả đạt được trong năm 2024, ngành rau quả Việt Nam đã chứng minh được sức mạnh cạnh tranh và tiềm năng phát triển lớn. Tuy nhiên, để duy trì đà tăng trưởng và vươn xa hơn nữa, các doanh nghiệp và nhà nước cần tiếp tục đồng hành, cùng nhau vượt qua những thách thức và nắm bắt cơ hội mới.