Theo báo cáo mới nhất từ Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), trong 9 tháng đầu năm 2024, tổng kim ngạch xuất khẩu thủy sản đã đạt con số ấn tượng, vượt qua mốc 7,2 tỷ USD, tăng 9% so với cùng kỳ năm trước.

Tôm, cá tra và cá ngừ dẫn đầu tăng trưởng

Sự tăng trưởng này cho thấy sức cạnh tranh ngày càng mạnh mẽ của ngành thủy sản Việt Nam trên thị trường quốc tế. Nhiều yếu tố đã góp phần vào thành công này, bao gồm việc đa dạng hóa sản phẩm, nâng cao chất lượng và đáp ứng tốt hơn nhu cầu của thị trường.

Trong cơ cấu xuất khẩu, tôm và cá tra tiếp tục khẳng định vị thế là những mặt hàng chủ lực, mang về kim ngạch tỷ USD cho ngành. Cụ thể: Tôm với mức tăng trưởng 11%, xuất khẩu tôm đạt 2,8 tỷ USD, tiếp tục là mặt hàng có giá trị xuất khẩu cao nhất. Sự đa dạng về chủng loại tôm, từ tôm sú đến tôm chân trắng, cùng với việc chú trọng vào các thị trường cao cấp như Mỹ, Nhật Bản đã góp phần vào thành công này.

Xuất khẩu cá tra cũng đạt mức tăng trưởng khả quan với 1,5 tỷ USD, tăng 8% so với cùng kỳ. Mặc dù còn đối mặt với một số khó khăn, nhưng ngành cá tra vẫn đang nỗ lực nâng cao chất lượng sản phẩm và mở rộng thị trường. Cá ngừ cũng là một điểm sáng của ngành thủy sản với mức tăng trưởng ấn tượng 18%, đạt 728 triệu USD. Sự gia tăng nhu cầu tiêu thụ cá ngừ trên thế giới, cùng với việc khai thác có hiệu quả nguồn lợi cá ngừ đại dương đã góp phần vào kết quả này.

Trong cơ cấu xuất khẩu, tôm và cá tra tiếp tục khẳng định vị thế là những mặt hàng chủ lực, mang về kim ngạch tỷ USD cho ngành. Ảnh: VASEP

Bên cạnh tôm, cá tra và cá ngừ, các mặt hàng khác như cua ghẹ và các loại giáp xác cũng có mức tăng trưởng đáng kể, lên tới 67%, đạt 228 triệu USD. Điều này cho thấy sự đa dạng hóa sản phẩm của ngành thủy sản Việt Nam đang ngày càng được mở rộng.

Tuy nhiên, xuất khẩu mực và bạch tuộc lại giảm nhẹ 3%, đạt 463 triệu USD. Trong cơ cấu từng mặt hàng, tôm chân trắng chiếm tỷ trọng lớn nhất với gần 2 tỷ USD, tôm sú đạt 334 triệu USD. Đối với cá ngừ, sản phẩm cá ngừ loin/fillet đông lạnh chiếm 48%, đạt 346 triệu USD, và cá ngừ đóng hộp chiếm 30%, đạt 214 triệu USD.

VASEP dự báo rằng, với đà tăng trưởng này, ngành thủy sản Việt Nam có thể đạt 9,5 tỷ USD trong cả năm 2024, tăng 7% so với cùng kỳ. Trong đó, kim ngạch xuất khẩu tôm ước đạt gần 4 tỷ USD, cá tra khoảng 2 tỷ USD, cá ngừ xấp xỉ 1 tỷ USD, còn mực và bạch tuộc khoảng 640 triệu USD. Các mặt hàng khác như cá biển và hải sản khác cũng sẽ tiếp tục đóng góp vào mức tăng trưởng chung của ngành.

Cơ hội tăng cao và thách thức đồng hành

Theo báo cáo mới nhất của VASEP, 5 thị trường xuất khẩu lớn nhất đóng góp 5,1 tỷ USD, chiếm 70% tổng kim ngạch xuất khẩu thủy sản. Trung Quốc và Hồng Kông (Trung Quốc) đứng đầu với giá trị 1,33 tỷ USD, tiếp theo là Mỹ với 1,32 tỷ USD, Nhật Bản với 1,1 tỷ USD, EU đạt 781 triệu USD và Hàn Quốc đạt 568 triệu USD.

Sự dịch chuyển này có thể lý giải bởi việc Trung Quốc đã nới lỏng các biện pháp kiểm dịch, thúc đẩy nhu cầu tiêu thụ hải sản tăng cao, đặc biệt là các sản phẩm chế biến sẵn và đông lạnh. Nhóm sản phẩm này đang rất phù hợp với lối sống đô thị hiện đại và xu hướng tiêu dùng nhanh của người dân Trung Quốc.

Trong khi đó, Mỹ, dù gặp một số khó khăn từ chính sách thương mại, vẫn là một thị trường quan trọng đối với thủy sản Việt Nam. Cá tra và tôm vẫn giữ vững vị thế là những sản phẩm được ưa chuộng, giúp Việt Nam duy trì vị thế quan trọng trong chuỗi cung ứng thủy sản toàn cầu.

Các thị trường Nhật Bản và Hàn Quốc cũng đang chứng kiến sự tăng trưởng ổn định với nhu cầu lớn về các sản phẩm thủy sản chất lượng cao, an toàn vệ sinh thực phẩm. Cá ngừ và hải sản chế biến sâu đang trở thành lựa chọn phổ biến nhờ phù hợp với xu hướng tiêu dùng hiện đại tại hai quốc gia này.

Bên cạnh những cơ hội, ngành thủy sản cũng đối mặt với một số thách thức không nhỏ như biến đổi khí hậu, dịch bệnh, cạnh tranh từ các nước khác. Ngoài ra, quy định về tiêu chuẩn chất lượng, an toàn thực phẩm và bảo vệ môi trường ngày càng khắt khe tại nhiều nước nhập khẩu buộc doanh nghiệp Việt Nam phải liên tục cải tiến công nghệ, nâng cao năng lực cạnh tranh và quy trình sản xuất để đáp ứng.

Theo quy luật thị trường, từ quý III trở đi, các nhà nhập khẩu thường tăng cường mua sắm để chuẩn bị cho nguồn hàng phục vụ dịp lễ và Tết cuối năm. Mức tiêu dùng của người dân được kỳ vọng sẽ tiếp tục phục hồi so với cùng kỳ trong nửa cuối năm 2024 từ đó tác động tích cực lên giá trị xuất khẩu thuỷ sản của Việt Nam vào các thị trường lớn.

Để đạt được mục tiêu tăng trưởng bền vững, ngành thủy sản đầu tư vào công nghệ, áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế để đảm bảo chất lượng và an toàn thực phẩm. Không nên chỉ tập trung vào một vài mặt hàng chủ lực mà cần mở rộng danh mục sản phẩm để đáp ứng nhu cầu đa dạng của thị trường. Tìm kiếm và khai thác thêm các thị trường mới, đặc biệt là các thị trường tiềm năng ở châu Âu, Trung Đông và các nước đang phát triển. Xây dựng thương hiệu quốc gia cho thủy sản Việt Nam để nâng cao giá trị và cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Bên cạnh đó, kết hợp sản xuất với bảo vệ môi trường, đảm bảo nguồn lợi thủy sản.